دسته: علوم انسانی مقاله بررسی قضا و قدر پرتوئی از تفسیر نمونه در 28 صفحه ورد قابل ویرایش
قیمت فایل فقط 5,000 تومان
مقاله بررسی قضا و قدر پرتوئی از تفسیر نمونه در 28 صفحه ورد قابل ویرایش
فهرست مطالب
عنوان صفحه
مقدمه............................................................................................................... 1
1- همه چیز اندازه دارد........................................................................................ 1
2- همه چیز جهان روی حساب است................................................................... 3
3- اندازه‌گیری دقیق موجودات ............................................................................ 5
4- ما هر چیزی را به اندازه آفریدیم.................................................................... 10
5- تقدیر الهی و آزادی اراده انسان..................................................................... 12
تفسیر سوره قدر............................................................................................... 18-12
6- شب قدر، شب نزول قرآن .............................................................................. 12
7- عظمت شب قدر .............................................................................................. 13
8- فرشتگان در شب قدر نازل می‌شوند............................................................... 15
9- شبی آكنده از سلامت...................................................................................... 17
10- شب قدر در سخن امام باقر(ع)..................................................................... 17
11- آتش دوزخ به بركت سلام فرشتگان در شب قدر«برد» و«سلام» می‌شود... 18
12- چه اموری در شب قدر مقدر می‌شوند؟ چرا شب قدر، قدر نامیده
شده؟ (با ذكر 6 دلیل)................................................................................... 18
13- شب قدر كدام شب است؟.............................................................................. 20
14- چرا شب قدر مخفی است؟ ........................................................................... 21
15- آیا شب قدر در امتهای پیشین نیز بوده؟ ..................................................... 21
16- چگونه شب قدر برتر از هزار ماه است؟...................................................... 22
17- چرا قرآن در شب قدر نازل شد؟.................................................................. 23
18- آیا شب قدر در مناطق مختلف یكی است؟..................................................... 23
19- رابطه قرآن با شب قدر................................................................................. 24
مقدمه
واژه قضا به معنای گذراندن، به پایان رساندن و یكسره كردن و نیز به معنای داوری كردن (كه نوعی یكسره كردن است) به كار می رود و واژه «قَدُر» و «تقدیر» به معنای اندازه، اندازه گیری و چیزی را به اندازه معین ساختن استعمال می‌شود.
1- همه چیز اندازه دارد.[1]
در آیات مختلفی از قرآن مجید می‌خوانیم كه هر چیزی محدود به حدی است كه از آن حد تجاوز نمی‌كند. در سوره طلاق آیه3 می‌فرماید: «قد جعل الله لكل شییء قدراً» (خدا برای هر چیز مقدار و اندازه‌ای قرار داده است) و در سورة حجر آیة 21 می‌خوانیم و ان من شییء الاعندنا خزائنه و ماننزله‌الابقدر معلوم» (هر چیزی خزائنش نزد ما است و جز به مقدار معین آن را نازل نمی‌كنیم) در آیات مورد بحث نیز می‌خوانیم: «و كل شییء عنده بمقدار.»
اینها همه اشاره به آن است كه هیچ چیز در این عالم بی‌حساب نیست، حتی موجوداتی را كه گاهی در جهان طبیعت، ما بی‌حساب و كتاب فرض می‌كنیم همه آنها دقیقاً حساب و كتاب دارند، چه ما بدانیم یا ندانیم، و اصولاً حكیم بودن خداوند، نیز مفهومی جز این ندارد، كه همه چیز در آفرینش او برنامه و حد و اندازه دارد.
آنچه را از اسرار آفرینش امروز بوسیلة علوم دریافته‌ایم، این حقیقت را كاملاً تأیید می‌كند. مثلاً خون انسان كه حیاتی‌ترین مادة وجودی او است و عهده‌دار رساندن تمام مواد لازم به تمام یاخته‌های بدن انسان است، از بیست و چند ماده تركیب یافته. نسبت این مواد و اندازه و كیفیت هر یك بقدری دقیق است كه با كمترین تغییر سلامت انسان به خطر می‌افتد و به همین دلیل برای شناخت نارسائیهای بدن فوراً به سراغ آزمایش خون و اندازه‌گیری مواد قندی، چربی، اوره، آهن و سایر اجزاء تركیبیش می‌روند و از كمی و زیادی این اجزاء فوراً به علل نارسائیهای بدن و بیماریها پی می‌برند. تنها خون انسان نیست كه تركیبی این چنین دقیق دارد، این دقت و محاسبه در سراسر عالم هستی موجود است.
ضمناً با توجه به این نكته روشن می‌شود كه آنچه را كه گاهی ما بی‌نظمی‌ها و نابسامانیهای عالم هستی می‌پنداریم در واقع مربوط به نارسائی علم و دانش ما است و یك موحد و خداپرست راستین هیچگاه نمی‌تواند چنین تصوری دربارة عالم داشته باشد و پیشرفت تدریجی علوم گواه این واقعیت است. نیز این درس را می‌توانیم بیاموزیم كه جامعة انسانیت كه جزئی از مجموعة نظام هستی است اگر بخواهد سالم زندگی كند باید این اصل «كل شییء عنده بمقدار» بر سراسر آن حكومت داشته باشد و از هر گونه افراط و تفریط و كارهائی كه حساب و كتاب در آن نیست بپرهیزد و در تمام نهادهای اجتماعی حساب و كتابرا حاكم سازد.
2- همه چیز جهان روی حساب است.[2]
جملة «انا كل شیء خلقناه بقدر» در عین فشردگی از حقیقت مهمی در عالم خلقت پرده برمی‌دارد، حقیقتی كه بر سراسر جهان هستی حاكم است و آن اندازه‌گیری دقیق در همة كائنات جهان است. هر قدر علم و دانش بشری پیشرفت می‌كند به این اندازه‌گیری دقیق آشناتر می‌شود. این اندازه‌گیری دقیق در موجودات ذره‌بینی موجود در كرات عظیم آسمانی نیز حاكم است. فی‌المثل می‌شنویم فضانوردان با محاسبات دقیق علمی كه به وسیلة صدها نفر كارشناس متخصص بوسیله مغزهای الكترونیكی انجام می‌گیرد موفق می‌شوند درست در همان منطقه‌ای از كرة ماه كه می‌خواستند، بنشینند، در حالیكه ظرف چند روزی كه سفینه فضائی فاصلة زمین و ماه را می‌پیماید همه چیز دگرگون می‌شود، ماه هم بدور خود می‌گردد و هم بدور زمین و جای آن بكلی عوض می‌شود و حتی در لحظة پرتاب سفینه نیز زمین هم بدور خود و هم بدور آفتاب با سرعت فوق‌العاده‌ای درحركت است، ولی از آنجا كه تمام این حركات گوناگون، حساب و اندازة دقیقی دارد كه مطلقاً از آن تخلف نمی‌كند، فضانوردان موفق می‌شوند كه با محاسبات پیچیده، درست در منطقه مورد نظر فرودآیند!
ستاره شناسان می‌توانند از دهها سال قبل، خسوف و كسوفهای جزئی و كلی را كه در نقاط مختلف زمین روی می‌دهد دقیقاً پیش‌بینی كنند، اینها همة نشانة دقت در اندازه‌گیریهای جهان بزرگ است.
در موجودات كوچك، در مورچگان ریز با آن اندامهای پیچیده، متنوع، رگها و اعصاب، ظرافت این اندازه‌گیری خیره كننده است. هنگامی كه به موجودات كوچكتر، یعنی جانداران ذره‌بینی، میكروبها، ویروسها و آمیبها می‌رسیم ظرافت این اندازه‌گیری اوج می‌گیرد و در آنجا حتی یكهزارم میلیمتر و كوچكتر از آن تحت حساب است و از آن فراتر هنگامی كه به داخل اتم وارد می‌شویم تمام این مقیاسهای اندازه‌گیری را باید دور بریزیم و اندازه‌ها به قدری كوچك می‌شود كه در فكر هیچ انسانی نمی‌گنجد. این اندازه‌گیری تنها در مسأله كمیتها نیست، كیفیتهای تركیبی از این اندازه‌گیری نیز دقیقاً برخوردار است. نظامی كه بر روح و روحیات انسان و امیال و غرائز او حاكم است، نیز اندازه‌گیری دقیقی در مسیر خواسته‌های فردی و اجتماعی انسان دارد كه اگر كمترین دگرگونی در آن رخ دهد نظام زندگی فردی و اجتماعی او به هم می‌ریزد.
در عالم طبیعت، موجوداتی هستند كه آفت یكدیگرند و هر كدام ترمزی در برابر دیگری محسوب می‌شود. پرندگان شكاری از گوشت پرندگان كوچك تغذیه می‌كنند و از اینكه آنها از حد بگذرند و تمام محصولات را آسیب برسانند جلوگیری می‌نمایند و لذا عمر طولانی دارند. ولی همین پرندگان شكاری، بسیار كم تخم می‌گذارند و كم جوجه می‌آورند و تنها در شرایط خاصی زندگی می‌كنند، اگر بنا بود با این عمر طولانی جوجه‌های فراوان بیاورند، فاتحه تمام پرندگان كوچك خوانده می‌شد. این مسأله دامنة بسیار گسترده‌ای در جهان حیوانات و گیاهان دارد كه مطالعة آن انسانرا به عمق «انا كل شیء خلقناه بقدر» آشناتر می‌سازد.
- عظمت شب قدر
و در نخستین آیه سوره قدر می افزاید: «انا انزلناه فی لیله القدر[3]»
گر چه در این آیه صریحاً نام قرآن ذكر نشده ولی مسلم است كه ضمیر «انا انزلناه» به قرآن باز می گردد و ابهام ظاهری آن برای بیان عظمت و اهمیت آن است.
تعبیر به انا انزلناه نیز اشارة دیگری به عظمت این كتاب بزرگ آسمانی است كه خداوند نزول آن را به خودش نسبت داده مخصوصاً با صیغة متكلم مع الغیر كه مفهوم جمعی دارد و دلیل بر عظمت است. نزول آن در شب «قدر» همان شبی كه مقدرات و سرنوشت انسانها تعیین می شود دلیل دیگری بر سرنوشت ساز بودن این كتاب بزرگ آسمانی است.[4]
از ضمیمه كردن این آیه با آیه سوره بقره نتیجه گیری می شود كه شب قدر در ماه مبارك رمضان است، اما كدام شب است؟ از قرآن چیزی در این مورد استفاده نمی شود ولی روایات در این باره بحث فراوان كرده‌اند كه در پایان تفسیر این سوره به خواست خدا در این زمینه و مسائل دیگر سخن خواهیم گفت.
در اینجا سؤالی مطرح است و آن اینكه هم از نظر تاریخی و هم از نظر ارتباط محتوای قرآن با حوادث زندگی پیغمبر اكرم مسلم است كه این كتاب آسمانی به طور تدریجی و در طی 23 سال نازل گردید. این امر چگونه با آیات فوق كه می گوید در ماه رمضان و شب قدر نازل شده است سازگار می باشد؟
پاسخ این سؤال به گونه‌ای كه بسیاری از محققان گفته‌اند این است كه قرآن دارای دو نزول بوده است.
نزول دفعی كه در یك شب تمام آن بر قلب پاك پیغمبر اكرم یا بیت المعموریا از لوح محفوظ به آسمان دنیا نازل گردید. و نزول تدریجی كه در طول بیست و سه سال دوران نبوت انجام گرفت. بعضی نیز گفته‌اند آغاز نزول قرآن در لیله القدر بوده و نه تمام آن ولی این بر خلاف ظاهر آیه است كه می گوید ما قرآن را در شب قدر نازل كردیم.
قابل توجه اینكه: دربارة نازل شدن قرآن در بعضی از آیات تعبیر به «انزال» و در بعضی تعبیر به «تنزیل» شده است و از پاره‌ای از متون لغت استفاده می شود كه «تنزیل» معمولاً در جائی گفته می شود كه چیزی تدریجاً نازل گردد ولی «انزال» مفهوم وسیعتری دارد كه نزول دفعی را نیز شامل می گردد این تفاوت تعبیر كه در آیات قرآن آمده می تواند اشاره به دو نزول فوق باشد.
در آیه بعد برای بیان عظمت شب قدر می فرماید: «و ما ادراك ما لیله القدر». این تعبیر نشان می دهد كه عظمت این شب به قدری است كه حتی پیغمبر اكرم با آن علم وسیع و گسترده‌اش قبل از نزول این آیات به آن واقف نبود.
می دانیم هزار ماه بیش از هشتاد سال است. به راستی چه شب با عظمتی است كه به اندازه یك عمر طولانی پر بركت ارزش دارد.
در بعضی از تفاسیر آمده است كه پیغمبر اكرم (ص) فرمود: «یكی از بنی اسرائیل لباس جنگ در تن كرده بود و هزار ماه از تن بیرون نیاورد و پیوسته مشغول (یا آماده) جهاد فی سبیل الله بود اصحاب و یاران تعجب كردند و آرزو داشتند چنان فضیلت و افتخاری برای آنها نیز میسر می شد، آیة فوق نازل گشت و بیان كرد كه «شب قدر از هزار ماه برتر است»
در حدیث دیگری نیز آمده است كه پیغمبر اكرم (ص) از چهار نفر از بنی اسرائیل كه هشتاد سال عبادت خدا را بدون عصیان انجام داده بودند سخن به میان آورد، اصحاب آرزو كردند كه ای كاش آنها هم چنین توفیقی پیدا می كردند آیه فوق در این زمینه نازل شد.
در اینكه عدد هزار در اینجا برای «تعداد» است یا «تكثیر»؟ بعضی گفته‌اند:برای تكثیر است و ارزش شب قدر از هزاران ماه نیز برتر میباشد ولی در روایاتی كه در بالا نقل كردیم نشان می‌دهد كه عدد مزبور برای تعداد است. با توجه به اینكه «تنزل» فعل مضارع است و دلالت بر استمرار دارد (در اصل «تنزل» بوده) روشن می‌شود كه شب قدر مخصوص به زمان پیغمبر اكرم و نزول قرآن مجید نبوده بلكه امری است مستمر و شبی است مداوم كه در همه سال تكرار می‌شود.
8- فرشتگان در شب قدر نازل می‌شوند.
در اینكه منظور از روح كیست؟ بعضی گفته‌اند:«جبرئیل امین» است كه «روح الامین» نیز نامیده می‌شود و بعضی «روح» را به معنی «وحی» تفسیر كرده‌اند. به قرینة آیة 52 سورة شوری «و كذلك اوحینا الیك روحاً من امرنا»: (همانگونه كه بر پیامبران پیش وحی فرستادیم بر تو نیز به فرمان خود وحی كردیم) بنابراین مفهوم آیه چنین می شود:«فرشتگان با وحی الهی در زمینة تعیین مقدرات در آن شب نازل می شوند».
در اینجا تفسیر سومی وجود دارد كه از همه نزدیكتر به نظر می رسد و آن اینكه«روح» مخلوق عظیمی است مافوق فرشتگان. چنانكه در حدیثی از امام صادق نقل شده است كه شخصی از آن حضرت سؤال كرد:«آیا روح همان جبرئیل است»؟ امام در پاسخ فرمود:«جبرئیل من الملائكه، و الروح اعظم من الملائكه، الیس ان الله عزوجل یقول: تنزل الملائكه و الروح»؟
یعنی به قرینة مقابله این دو با هم متفاوتند، تفسیرهای دیگری نیز برای كلمة «روح» در اینجا ذكر شده چون دلیلی برای آنها نبود از آن صرفنظر گردید.
منظور از «من كل امر» این است كه فرشتگان برای تقدیر و تعیین سرنوشتها و آوردن هر خیر و بركتی در آن شب نازل می شوند و هدف از نزول آنها انجام این امور است. یا اینكه هر امر خیر و هر سرنوشت و تقدیری را با خود می آورند. بعضی نیز گفته‌اند منظور این است كه آنها به امر و فرمان خدا نازل می شوند، ولی مناسب همان معنی اول است.
تعبیر به «ربهم» كه در آن تكیه روی مساله ربوبیت و تدبیر جهان شده است. تناسب نزدیكی با كار این فرشتگان دارد كه آنها برای تدبیر و تقدیر امور نازل می شوند و كار آنها نیز گوشه‌ای از ربوبیت پروردگار است.
9- شبی آكنده از سلامت
و در آخرین آیه می فرماید: شبی است آكنده از سلامت و خیر و رحمت تا طلوع صبح.
هم قرآن در آن نازل شده، هم عبادت و احیاء آن معادل هزار ماه است، هم خیرات و بركات الهی در آن شب نازل می شود، هم رحمت خاصش شامل حال بندگان می گردد و هم فرشتگان و روح در آن شب نازل می گردند. بنابراین شبی است سر تا سر سلامت، از آغاز تا پایان، حتی طبق بعضی از روایات در آن شب شیطان در زنجیر است و از این نظر نیز شبی است سالم و توأم با سلامت.
بنابراین اطلاق «سلام» كه به معنی سلامت است بر آن شب (به جای اطلاق سالم) در حقیقت نوعی از تأكید است همانگونه كه گاه می گوئیم فلانكس عین عدالت است.
بعضی نیز گفته‌اند كه اطلاق «سلام» بر آن شب به خاطر این است كه فرشتگان پیوسته به یكدیگر یا به مؤمنان سلام می كنند یا به حضور پیامبر و جانشین معصومش می رسند و سلام عرضه می دارند.
جمع میان این تقسیرها نیز امكان پذیر است.
به هر حال شبی است سراسر نور و رحمت و خیر و بركت و سلامت و سعادت و بی نظیر از هر جهت.
10- شب قدر و دو سخن امام باقر (ع)
در حدیثی آمده است كه از امام باقر سؤال شد: «آیا شما می دانید شب قدر كدام شب است؟ فرمود: كیف لانعرف و الملائكه تطوف بنافیها؟
در داستان ابراهیم آمده است كه چند نفر از فرشتگان الهی نزد او آمدند و بشارت تولد فرزند برای او آوردند و بر او سلام كردند. می گویند لذتی كه ابراهیم از سلام این فرشتگان برد با تمام دنیا برابری نداشت. اكنون باید فكر كرد كه وقتی گروه گروه فرشتگان در شب قدر نازل می شوند و بر مؤمنان سلام می كنند چه لذت و لطف و بركتی دارد؟
11- آتش دوزخ به بركت سلام فرشتگان در شب قدر برد و سلام می‌شود.
وقتی ابراهیم (ع) را در آتش نمرودی افكندند فرشتگان آمدند و بر او سلام كردند و آتش بر او گلستان شد آیا آتش دوزخ به بركت سلام فرشتگان بر مؤمنان در شب قدر «برد» و «سلام» نمی شود؟
جهت دریافت فایل مقاله بررسی قضا و قدر پرتوئی از تفسیر نمونهلطفا آن را خریداری نمایید
قیمت فایل فقط 5,000 تومان
برچسب ها : تحقیق بررسی قضا و قدر پرتوئی از تفسیر نمونه , پروژه بررسی قضا و قدر پرتوئی از تفسیر نمونه , مقاله بررسی قضا و قدر پرتوئی از تفسیر نمونه , دانلود تحقیق بررسی قضا و قدر پرتوئی از تفسیر نمونه , بررسی قضا و قدر پرتوئی از تفسیر نمونه , قضا و قدر , پرتوئی , تفسیر نمونه